Η πόλη στην αρχαιότητα δεν αποτελούσε απλά μια οικοδομική οντότητα όπως στη σημερινή εποχή, αλλά αντανακλούσε μια ιδιαίτερη σχέση ανάμεσα στο φυσικό χώρο, τον ανθρώπινο παράγοντα και τον πολεοδομικό σχεδιασμό εξασφαλίζοντας την πλήρη ισορροπία.
Η οργάνωση της κοινωνίας τόσο σε χωρικό – φυσικό επίπεδο όσο και σε κοινωνικό χαρακτηρίζονταν από πλήρη συμμετρία, η οποία διαμόρφωνε τις βάσεις για την ανάδειξη της έννοιας της ισότητας, της ισοτιμίας και της συμμετοχής στα κοινά.
Απαραίτητο στοιχείο στη διαμόρφωση της κοινωνικής οργάνωσης έπαιζε η έννοια του μέτρου, η έννοια δηλαδή της μεσότητας, η οποία κατείχε πολύ σημαντική θέση στο σύστημα της ηθικής εφόσον ταυτίζονταν με την αρετή.
Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, πόλη είναι η δημιουργία μιας δίκαιης πολιτείας που θα έχει ως άμεσο στόχο την αρμονική συμβίωση των πολιτών της. Βασικό στοιχείο μιας άρτιας και ιδεώδους πολιτειακής οργάνωσης ήταν η εξασφάλιση του «καλού» και «αγαθού» στους κόλπους της κοινωνίας και η απαλοιφή κάθε είδους κακού.
Για την επίτευξη μιας ιδανικής πολιτείας απαραίτητη ήταν η δημιουργία ενός νομοθετικού πλαισίου και μιας σωστής οργάνωσης του χώρου της πόλης, η οποία θα προστάτευε τους πολίτες της, όχι μόνο με τη δημιουργία φυσικών τοιχών αλλά και με τη δημιουργία «ζωντανών» τοιχών, αφού οι οίκοι με την ομοιόμορφη διάταξή τους θα αποτελούσαν μία ενιαία ασπίδα προστασίας των πολιτών και των οικογενειών τους.
Βασικές έννοιες για τη λειτουργία μιας αρμονικής κοινωνίας ήταν οι έννοιες της ευνομίας και της ευταξίας, η διατήρηση των οποίων λειτουργούσε σε άμεση συνάρτηση με το μέγεθος της πόλης, καθώς τα όρια κάθε πόλης δε θα έπρεπε να είναι ανεξέλεγκτα, αλλά θα έπρεπε να υπακούν σε διάφορους κανόνες.
Στην παραπάνω άποψη βρίσκουμε σύμφωνο και το μαθητή του Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη, ο οποίος δίνει μεγαλύτερη βαρύτητα στην έννοια της ισονομίας και της ισότητας. Οι νόμοι της πολιτείας, σύμφωνα με τον ίδιο, έχουν καθολικό κύρος, είναι ρυθμιστές της κοινωνικής συμπεριφοράς και βασικός τους ρόλος είναι να διατηρούν την τάξη, την αρμονία, την κοινή συμβίωση και την ισορροπία. Απαραίτητη για την εξασφάλιση της ισορροπίας των ανθρώπινων σχέσεων είναι η δικαιοσύνη που πρέπει να υπάρχει σε κάθε πολίτη, ενώ ως το ύψιστο αγαθό θεωρεί την ευδαιμονία, που υπαγορεύει στα άτομα να ζουν σύμφωνα με τους κανόνες δικαίου και της ηθικής.
Εξίσου σημαντική είναι και η αντίληψη του Μιλήσιου αρχιτέκτονα, φιλόσοφου και πολεοδόμου του 5ου αιώνα, Ιππόδαμο, ο οποίος προτείνει μία νέα κοινωνική οργάνωση του χώρου, εντελώς αντίθετη από εκείνη που είχε οραματιστεί ο Κλεισθένης. Η βασική αρχή του Ιπποδάμειου συστήματος, το οποίο κυριάρχησε σε όλες τις νέες πόλεις της κλασικής εποχής, ήταν η χάραξη παράλληλων δρόμων, οι οποίοι τέμνονται κάθετα δημιουργώντας οικοδομικά τετράγωνα και πλατείες, δίνοντας με αυτή τη νέα οργάνωση του χώρου την κύρια προτεραιότητα στο δημόσιο χώρο, σε αντίθεση με τον ιδιωτικό ο οποίος περιορίστηκε.
Η «δημόσια» εστία σε αντίθεση με την «ατομική» εστία του οίκου, γίνεται ο χώρος όπου εκπληρώνεται η ισότιμη ελευθερία, γίνεται ο χώρος όπου εκφράζεται η πολιτική βούληση και ο ελεύθερος ορθός λόγος, γίνεται ο χώρος δηλαδή της αγοράς, η οποία εκφράζει την αυτονομία και την πολιτική δράση των πολιτών.
Πολλοί λοιπόν φιλόσοφοι, πολεοδόμοι, αρχιτέκτονες κτλ από την κλασική εποχή αλλά και πιο πριν, είχαν αναπτύξει τις βασικές τους θεωρίες σε θέματα που αφορούσαν την οργάνωση της πόλης. Οι ίδιοι έδωσαν βαρύτητα στη συμβολική διάσταση της οργάνωσης του χώρου και στην υποτιθέμενη κοσμική τάξη που αντικατόπτριζε το δημιούργημα της αρχαίας ελληνικής πόλης, το οποίο ακολουθούσε ένα ιδεολογικό σκοπό που εξέφραζε τις υπάρχουσες κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές συνθήκες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου