Η ανάπτυξη της βιομηχανίας κατά το παρελθόν στην πόλη του Βόλου αποτέλεσε το βασικό συντελεστή της συνολικής εξελικτικής πορείας της πόλης και της ευρύτερης περιοχής. Ο βιομηχανικός παράγοντας υπήρξε ο κύριος δείκτης της αντίστοιχης οικονομικής πολιτικής και πολιτιστικής ανάπτυξης και ευμάρειας της πόλης.
Το 1881, με την προσάρτηση της Θεσσαλίας και του Βόλου στο ελληνικό κράτος, ξεκινάει μια περίοδος οικονομικής ανάπτυξης και άνθησης της πόλης. Παρατηρούνται αυξημένες οικοδομικές και πολεοδομικές δραστηριότητες, καθώς και διαδοχική εξέλιξη των τοπικών βιοτεχνιών σε κύριες βιομηχανίες. Η πόλη οργανώνεται με γρήγορους ρυθμούς και μετατρέπεται σε σημαντικό βιομηχανικό κέντρο.
Τα βιομηχανικά συγκροτήματα αποτελούν τους βασικούς πυρήνες της οικονομικής ζωής της πόλης. Κύριοι κλάδοι των βιομηχανικών επιχειρήσεων είναι η μεταλλουργία, η υφαντουργία, η βυρσοδεψία και η κεραμουργία.
Η πόλη του Βόλου χάρη στο λιμάνι και την εμπορική του δραστηριότητα, καθώς και της σημαντικής της γεωγραφικής θέσης, αποτελεί τη βασικότερη πόλη της Θεσσαλίας και φέρει τον τίτλο της θεσσαλικής πρωτεύουσας.
Η εξέλιξη της βιομηχανίας επηρεάζει με τη σειρά της και καθορίζει τον τρόπο ζωής των ανθρώπων. Η οικονομική ακμή που συνοδεύει την ανάπτυξή της (της βιομηχανίας), δημιουργεί μία σημαντική κοινωνική και πολιτιστική δραστηριότητα και μετατρέπει τον Βόλο σε πόλο έλξης ατόμων διαφορετικών εθνικών και θρησκευτικών ομάδων, ενώ η οικονομική αίγλη που συγκεντρώνεται στην πόλη, προσφέρει περισσότερες δυνατότητες πολιτιστικής ανάδειξης και ανέλιξής της, τόσο στον ελληνικό όσο και στον διεθνή χώρο.
Με την μικρασιατική καταστροφή έχουμε την εγκατάσταση προσφύγων στην πόλη του Βόλου. Ο Βόλος είναι η μοναδική πόλη της Θεσσαλίας που δέχεται τόσο μεγάλο αριθμό προσφύγων. Οι πρόσφυγες αποτελούν το νέο εργατικό δυναμικό που θα συμβάλλει στην αύξηση της βιομηχανικής δραστηριότητας. Ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος θα ανακόψει προσωρινά την οικονομική εξέλιξη της πόλης, ενώ την περίοδο 1941-1944 ο Βόλος θα βιώσει την ιταλική και αργότερα τη γερμανική κατοχή. Μεταπολεμικά ο Βόλος θα εξελιχθεί σε ένα από τα σημαντικότερα πολεοδομικά συγκροτήματα της Ελλάδας, με ανάλογη βιομηχανική ανάπτυξη. Καταλυτική ημερομηνία για την πόλη του Βόλου είναι το έτος 1955, με τους δύο σεισμούς και τις πλημμύρες της ίδιας χρονιάς που θα καταστρέψουν σχεδόν ολοσχερώς την πόλη και θα αλλοιώσουν την αρχική της αρχιτεκτονική φυσιογνωμία.
Μετά τους σεισμούς, επέρχεται μία περίοδος οικονομικής κρίσης για τη βιομηχανική δραστηριότητα του Βόλου, η οποία μειώνεται κατά το ήμισυ. Μεγάλα εργοστάσια, όπως η καπνοβιομηχανία Ματσάγγου, η υφαντουργία Παπαγεωργίου και οι σιδηρουργίες Γκλαβάνη, θα πάψουν να λειτουργούν. Με το σχετικό νόμο του 1965 έχουμε εγκατάσταση νέων βιομηχανικών μονάδων στην πόλη, οι οποίες άρχισαν να λειτουργούν το 1969, οδηγώντας τη βιομηχανία σε προσωρινή άνθηση, η οποία όμως δε θα κρατήσει για πολύ. Από το 1980 και μετά παρατηρείται πλήρης αποβιομηχάνιση της πόλης και έκρηξη της ανεργίας.
Η βιομηχανία αποτέλεσε για τον Βόλο το βασικό μέσο οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής προβολής της πόλης στο παρελθόν. Με την ανάπτυξη της βιομηχανικής παραγωγής ο αναπτυσσόμενος αστικός χώρος του Βόλου έγινε χώρος συσσώρευσης κεφαλαίου και εργατικής δύναμης, ενώ ο κοινωνικός χώρος αποτέλεσε το πλαίσιο όπου αναβίωσε μια μεγάλη κοινωνικο-οικονομική δύναμη. Η πόλη διαμορφώθηκε ουσιαστικά μέσα από τις διαδικασίες εκβιομηχάνισης, οι οποίες επέδρασαν σε κάθε τομέα της ζωής των πολιτών και λειτούργησαν καταλυτικά για την μετέπειτα πορεία της πόλης.
Σήμερα τα βιομηχανικά κτίρια του Βόλου ξαναζούν, θυμίζοντας τον πλούτο του παρελθόντος. Ο Βόλος υιοθέτησε μια πολιτική ανάπτυξης που στηρίχθηκε στην προστασία, την αναβίωση και την αξιοποίηση των παλιών βιομηχανικών κτιρίων, με κύριο στόχο τη διαφύλαξη των στοιχείων της βιομηχανικής παράδοσης και ιστορίας.
Έτσι, παλιά βιομηχανικά κτίρια του παρελθόντος επαναχρησιμοποιήθηκαν και πολλά από αυτά μετατράπηκαν σε κτίρια δημόσιας χρήσης. Μερικά από τα βασικότερα κτίρια που χρησιμοποιήθηκαν είναι τα εξής: Η καπναποθήκη Παπαστράτου που σήμερα στεγάζει το πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και αποτελεί το κτίριο σύμβολο της πόλης του Βόλου. Το κτίριο Σπίρερ όπου στέγαζε την καπναποθήκη του οίκου Χέρμαν Σπίρερ και όπου σήμερα ένα μέρος του στεγάζει τις υπηρεσίες της πολεοδομίας και το υπόλοιπο φιλοξενεί πολιτιστικά γεγονότα, καθώς και το κτίριο της παλιάς ηλεκτρικής, όπου το 1911 αποτελούσε μία από τις σημαντικότερες μονάδες ηλεκτρικού ρεύματος στην Ελλάδα και που σήμερα φιλοξενεί δραστηριότητες Μουσικού κέντρου Θεάτρου. Ένα επίσης σημαντικό κτίριο είναι το συγκρότημα Λούλη, όπου αποτελούσε τον πρώτο ατμόμυλο της περιοχής από το 1918 και όπου σήμερα το κτίριο λειτουργεί ως πολυχώρος ψυχαγωγίας (κινηματογραφική αίθουσα Village). Ένα ακόμα σημαντικό κτίριο είναι το εργοστάσιο Μουρτζούκου Λεβαθιάν, που αποτέλεσε το δεύτερο μεγάλο υφαντουργείο της πόλης από το 1800 ως το 1954. Σήμερα το κτίριο ανήκει στον οργανισμό σχολικών κτιρίων. Τέλος έχουμε τα κτίρια που στεγάζονται σήμερα οι πολυτεχνικές σχολές στο πεδίο του Άρεως, τα οποία στο παρελθόν λειτουργούσαν ως μονάδες χυτηρίων και αποθήκες πρώτων υλών, καθώς και τις παλιές αποθήκες της βιομηχανίας Ματσάγγου στο Φυτόκο, που σήμερα φιλοξενούν τη γεωπονική σχολή.
Ο Βόλος υπήρξε παράδειγμα πόλης αποδόμησης και αξιοποίησης της βιομηχανικής αρχιτεκτονικής κληρονομιάς. Η πόλη ανακαίνισε ριζικά ή με συμπληρωματικές επιμέρους κατασκευές πολλά βιομηχανικά κατάλοιπα, μετατρέποντάς τα σε ενθυμήματα του παρελθόντος και μάρτυρες εκείνης της εποχής, όπου η συνεισφορά της βιομηχανίας στην πόλη του Βόλου υπήρξε ιδιαίτερα γόνιμη και εποικοδομητική.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου