Πλατεία Ρήγα Φεραίου

Η πλατεία Ρήγα Φεραίου αποτελεί την μεγαλύτερη πλατεία του Βόλου και συμπυκνώνει όλη την ιστορική εξέλιξη της πόλης.

Ο χώρος της πλατείας αποτελούσε στο παρελθόν «διαχωριστική ζώνη» ανάμεσα στο κάστρο και το νέο οικισμό που δημιουργήθηκε το 1840. Αυτήν τη διαχωριστική ταυτότητα ο χώρος την κράτησε και στα επόμενα χρόνια, όπου κατασκευάστηκαν εκεί το εμποροδικείο, οι στρατώνες και το τελωνείο.

Το 1882 σύμφωνα με το νέο πολεοδομικό σχέδιο της πόλης ο χώρος μετατρέπεται πλέον σε πλατεία και αποτελεί τον κεντρικό πυρήνα και το σημείο αναφοράς της πόλης.

Η πλατεία, τοποθετημένη δίπλα στο σιδηροδρομικό σταθμό και το λιμάνι, αποκτά μια ισχυρή χωρική δύναμη και οργανώνεται ακολουθώντας τη διαρκή εξέλιξη της πόλης.

Οι οικονομικές δυσκολίες όμως του δήμου, σε συνδυασμό με σημαντικά γεγονότα, όπως το κύμα των προσφύγων το 1922, ο πόλεμος του 1940 και οι σεισμοί του 1955 επηρέασαν τη συνολική πορεία και την εξέλιξη της περιοχής, καθυστερώντας αρκετά τον σχεδιασμό και τον προγραμματισμό της ανάπτυξης του δημόσιου χώρου.

Το 1890 ανεγείρεται στην ανατολική άκρη της πλατείας, που παρέμενε αδιαμόρφωτη για πολλά χρόνια, το κτίριο του δημοτικού θεάτρου, ενώ η πρώτη ουσιαστική προσπάθεια που θα έδινε στην πλατεία την απαιτούμενη μορφολογική και αισθητική υπόσταση καταγράφεται το 1931, μετά την αναθεώρηση του σχεδίου πόλης με τα σχέδια του δημάρχου Κ. Καρτάλη. Tα σχέδια αυτά προϋπόθεταν την ανέγερση δημοτικής αγοράς, λουτρών και δημοτικού μεγάρου.

Τελικά κανένα από τα έργα αυτά εκείνο το διάστημα δεν πραγματοποιήθηκε και το 1939 ο δήμος Βόλου αποφασίζει να κατεδαφίσει τους παλιούς στρατώνες που βρίσκονταν σε ερειπώδη πλέον κατάσταση και με τη βοήθεια του αρχιτέκτονα Πάνου Τσολάκη, ξεκινάει η διαδικασία οργάνωσης σχεδίου καλλωπισμού της πλατείας.

Η όλη προσπάθεια αναστέλλεται από την μεσολάβηση του πολέμου και επανέρχεται το 1949 με κάποια τροποποιημένα σχέδια. Τελικά μετά τους καταστροφικούς σεισμούς του 1955, ο σχεδιασμός της πλατείας τίθεται υπό νέους όρους.

Ο δήμος Βόλου αποφασίζει την ανοικοδόμηση στην πλατεία οχτώ κτιρίων: του δημαρχείου, του θεάτρου, της λαϊκής βιβλιοθήκης, της φιλαρμονικής, της ΧΑΝ, του ερυθρού σταυρού, των δημοτικών λουτρών και της φρουταγοράς. Με όλες αυτές τις αλλαγές και διαφοροποιήσεις η πλατεία αποκτά πλέον καθαρά μορφολογικά χαρακτηριστικά και διαφορετική σημασία από αυτή που αρχικά της αποδόθηκε.

Ο αρχιτέκτονας Πάνος Τσολάκης το 1958 αναλαμβάνει εκ νέου τη μελέτη διαμόρφωσης της πλατείας και τον Φεβρουάριο του 1960 εγκρίνεται από το υπουργείο δημόσιων έργων πλέον η τροποποίηση του σχεδίου πόλεως στο σημείο της πλατείας και συντάσσεται σχέδιο για την τροποποίησή της.

Το 1972 ολοκληρώνεται η κατασκευή του δημαρχείου και το δημοτικό θέατρο ολοκληρώνεται τον Ιανουάριο του 1989, ενώ τα υπόλοιπα κτίρια που είχαν αποφασιστεί να γίνουν τελικά δεν έγιναν ποτέ.

Η πλατεία με τον καιρό διαμορφώθηκε σε πάρκο, καθώς έγιναν οι αντίστοιχες δενδροφυτεύσεις και πεζόδρομοι και στολίστηκε με αξιόλογα γλυπτά. Με την πάροδο του χρόνου η πλατεία απέκτησε τη δική της φυσιογνωμία και λειτουργικότητα στο χώρο της πόλης, μετά από πολλές και ποικίλες διαδοχικές φάσεις ανάπτυξης.

Σήμερα η πλατεία – πάρκο του Ρήγα Φεραίου αποτελεί τη μεγαλύτερη πλατεία της πόλης και σχεδιασμένη σύμφωνα με τους προδεγιαγραμμένους τύπους αστικής οργάνωσης καταφέρνει να διατηρήσει πλήρη ισορροπία ανάμεσα στο φυσικό περιβάλλον που αντιπροσωπεύει η ίδια ως πάρκο και το δομημένο περιβάλλον που αποτελεί η πόλη. Στην πολεοδομική διάσταση του Βόλου, η πλατεία του Ρήγα Φεραίου κατέχει μια ιδιαίτερη θέση στην ταυτότητα της πόλης, σε μια πόλη που δυστυχώς οι δημόσιοι χώροι και οι πλατείες αποτελούν σπάνιο αγαθό.

Βιβλιογραφία

Βίλμα Χαστάογλου, «Οι περιπέτειες των πλατειών του Βόλου», ΕΝ ΒΟΛΩ (15 Οκτωβρίου – Δεκεμβρίου 2004) σσ. 16-17