Το ανάγλυφο της Θεοτόκου «Οξείας Επίσκεψης» στη Μακρινίτσα

Το ανάγλυφο της Θεοτόκου «Οξείας Επίσκεψης» από το ναό της Παναγίας της Μακρινίτσας προέρχεται από το γλυπτό διάκοσμο μονής, που ιδρύθηκε γύρω στο 1209, φέρει την επιγραφή «Μ(ΗΤΗΡ) Θ(ΕΟΥ) Η ΟΞΕΙΑ ΕΠΙΣΚΕΨΗ» και σύμφωνα με τον εικονογραφικό του τύπο χρονολογείται τον 13ο αιώνα.
Πρόκειται για μία πλάκα ορθογώνιου σχήματος με μέγεθος 1,67 μ. στην οποία είναι λαξευμένες οι μορφές. Κεντρική σύνθεση της παράστασης είναι η Θεοτόκος, η οποία απεικονίζεται στον εικονογραφικό τύπο της βλαχερνίτισσας ή επισκέψεως, ολόσωμη και μετωπική, σε στάση δέησης με ανοιχτά τα χέρια και μπροστά στο στήθος της φέρει μέσα σε μετάλλιο την προτομή του Χριστού Εμμανουήλ. Η Παναγία αποδίδεται με υψηλό ανάστημα και με μικρό, στρόγγυλο κεφάλι, ενώ από τα χαρακτηριστικά του προσώπου της ξεχωρίζουν οι καλοσχεδιασμένοι και μεγάλοι οφθαλμοί της. Τα χαρακτηριστικά του προσώπου του Χριστού ακολουθούν την ίδια βασική σύνθεση με αυτή της Παναγίας.
Η Θεοτόκος φοράει μακρύ μανδύα και το σώμα της αποδίδεται χωρίς καμία πλαστικότητα και γραμμικότητα, με λίγες ανάγλυφες πτυχώσεις, αποκτώντας έτσι μία συμπαγή και ογκώδης διάσταση, χωρίς καμία ισορροπία στις επιμέρους αναλογίες.
Αυτό που καθιστά το ανάγλυφο ιδιαίτερης προσοχής είναι η μικρή ανδρική μορφή, η οποία απεικονίζεται δεξιά, στο ύψος των ποδιών της Παναγίας, υψώνοντας τα χέρια της σε στάση ικεσίας. Η ανδρική μορφή έχει γένια, φοράει σκούφο στο κεφάλι και απεικονίζεται οκλαδόν, ενώ το πρόσωπό της είναι κατεστραμμένο.
Σύμφωνα με την επιγραφή που υπάρχει στο πλαίσιο της εικόνας, η ανδρική μορφή θα μπορούσε να είναι ο κατασκευαστής του έργου, όπως είναι γνωστό όμως εκείνη την εποχή υπήρχε η συνήθεια να απεικονίζονται συνήθως σε τέτοιου είδους ανάγλυφα (στο ύψος των ποδιών του Χριστού ή της Παναγίας) δωρητές μονών, κτήτορες και δεσπότες και σε καμία περίπτωση ανώνυμοι καλλιτέχνες.
Το ανάγλυφο φέρει δύο οπές μεταξύ των ποδιών της Παναγίας, κάτι που δείχνει ότι αρχικά θα πρέπει να ήταν εντοιχισμένο σε κάποιο σημείο του ναού.
Το συγκεκριμένο ανάγλυφο πρέπει να έγινε ή στην ίδια τη μονή του Πηλίου ή στην Κωνσταντινούπολη, καθώς όπως είναι γνωστό οι μονές στο παρελθόν λειτουργούσαν και ως εργαστήρια τέτοιων έργων τέχνης.
Η παρουσία αυτού του ανάγλυφου στο χώρο του Πηλίου είναι πολύ σημαντική αν σκεφτούμε το γεγονός ότι ο αριθμός των ανάγλυφων εικόνων ήταν μικρός και ο συγκεκριμένος εικονογραφικός τύπος της Παναγίας με την αντρική μορφή δεξιά από τα πόδια της σπάνιος. Ο εικονογραφικός τύπος αυτός, ωστόσο, ήταν πολύ συνηθισμένος τόσο σε έργα μνημειακής ζωγραφικής όσο και σε έργα μικροτεχνίας (ελεφαντοστά, νομίσματα, μολυβδόβουλα).